Bạn Thái Nhân thân mến!

Lục hòa là sáu pháp hành quan trọng giúp cho các hội chúng tiến tu, thành tựu sự thương kính, thanh tịnh và hòa hợp. Theo kinh Kosambiya (Trung bộ, số 48), lục hòa gồm thân hòa, khẩu hòa, ý hòa, lợi hòa, giới hòa và kiến hòa. Với thân, khẩu và ý, kinh ghi: “Tỳ-kheo an trú từ thân hành (từ khẩu hành, từ ý hành) đối với các vị đồng phạm hạnh cả trước mặt lẫn sau lưng”. Trước phải có tâm từ, mà muốn có tâm từ thì cần thiền quán rải tâm từ hàng ngày, nuôi lớn tâm từ đến sung mãn, rộng mở khắp mười phương. Sau đó dựa trên nền tảng tâm từ này mà biểu lộ ra trong suy nghĩ, ngoài lời nói và hành động. Quan trọng hơn là khi các huynh đệ, những vị trong hội chúng có mặt hay vắng mặt đều suy nghĩ, nói năng, hành động yêu thương. Nếu trước mặt nói một đàng mà sau lưng nói một ngả thì dễ bất hòa.

Kế đến là lợi hòa và giới hòa. Những lợi ích trong đại chúng được phân chia đúng pháp thì mọi người đều hoan hỷ. Những giới pháp nào đã phát nguyện thọ nhận thì cùng nhau gìn giữ cho trọn vẹn. Kinh ghi: “Đối với các giới luật không có vi phạm, không có tỳ vết, không có vẩn đục, không có uế tạp, giải thoát, được người trí tán thán, không bị chấp trước, đưa đến thiền định, Tỷ-kheo sống thành tựu trong các giới luật ấy với các vị đồng phạm hạnh cả trước mặt lẫn sau lưng”. Đáng chú ý ở đây là giữ giới mà không bị chấp trước (không khen mình chê người), giữ giới nhằm đưa đến thiền định, giữ giới trước đại chúng cũng như khi ở một mình. Giới và Luật do Đức Phật chế định được tôn trọng, gìn giữ là nền tảng của đại chúng hòa hợp.

Cuối cùng là kiến hòa, kinh ghi: “Đối với các tri kiến thuộc về bậc Thánh có khả năng hướng thượng, khiến người thực hành chân chánh diệt tận khổ đau, Tỷ-kheo, sống thành tựu tri kiến như vậy, cùng với các đồng phạm hạnh cả trước mặt lẫn sau lưng”. Đặc biệt lưu ý là thành tựu các tri kiến thuộc về bậc Thánh chứ không đơn thuần là kiến hòa đồng giải - thống nhất các nhận thức, quan điểm và hài hòa những điều dị biệt.

Những tri kiến thuộc về bậc Thánh bao gồm: 1-Gột rửa năm triền cái, 2-Đạt được tịnh chỉ, 3-Biết rõ tri kiến này không có trong giới luật của ngoại đạo, 4-Phát lồ, sám hối ngay khi phạm giới nhỏ nhặt, 5-Hoan hỷ giúp đỡ bạn đồng tu. 6-Ưa thích, hoan hỷ, toàn tâm toàn ý nghe pháp, 7-Thành tựu nghĩa tín thọ, pháp tín thọ, và hân hoan liên hệ pháp. Thành tựu trọn vẹn bảy chi phần này là bước vào Sơ quả Tu-đà-hoàn.

Đức Phật đã xác quyết: “Này các Tỷ-kheo, trong sáu pháp cần phải ghi nhớ này, có một pháp tối thượng, thâu nhiếp tất cả, làm giềng mối cho tất cả, chính là tri kiến thuộc về bậc Thánh, có khả năng hướng thượng, khiến người thực hành chân chánh diệt tận khổ đau”.

Ngay đây chúng ta có thể thấy rõ ràng, muốn hòa hợp thì phải tu, cần thực hành, sống với pháp lục hòa chứ không thể nói suông. Từ bi và trí tuệ là nền tảng của hòa hợp, cốt lõi của vấn đề chính là trí tuệ - thành tựu các tri kiến thuộc về bậc Thánh.

Chúc bạn tinh tấn!